Column Rob de Groot

Rooster- en verlofperikelen en flexibiliteit

Voorafgaand aan een nieuwe dienstregeling en bij het vaststellen van de rode lijn en de verlofregeling ontstaat elk jaar opnieuw op veel standplaatsen van NS veel onrust.

Laat ik beginnen met het vaststellen van de rode lijn, omdat dat uiteindelijk enorm veel effect heeft op hoeveel medewerkers er tegelijkertijd met vakantie kunnen. Ook heeft de rode lijn effect op het snipperverlof en op de overige vrijetijdsaanspraken. We weten dat er tussen medezeggenschap en management in de afgelopen periode veel discussie is geweest over de rode lijn. De indruk die ik heb, is dat er bij NS meer gekeken wordt naar hoe medewerkers zoveel mogelijk inzetbaar gehouden kunnen worden dan dat er geprobeerd wordt om zoveel mogelijk medewerkers met verlof te laten gaan in de periode die zij graag willen. Het lijkt sterk op het kunstmatig creëren van capaciteit, onder het mom van flexibiliteit. Ik herken het en ik heb ergens gelezen dat dat de wens is van NS.

Het is zelfs zover gekomen – en dat is lang geleden – dat een rechter moet gaan beslissen over hoe de rode lijn in sommige regio’s moet worden vastgesteld. Een rechter kijkt niet naar interne problematiek en belangen, maar uitsluitend naar procedures. Vandaar dat zo’n rechtsgang leidt tot uitsluitend verliezers. Ik ben zeer benieuwd naar wat de rechter beslist en hoe hier door de verschillende partijen op gereageerd zal gaan worden. Als straks blijkt dat de uitspraak in het nadeel is van de medewerkers en zij hun mogelijkheden tot het nemen van verlof nog verder beperkt zien dan zal dat gegarandeerd iets teweeg brengen. Dat weet ik nog wel uit het verleden.

Een ander onderwerp dat ieder jaar opnieuw voor ophef zorgt, zijn de dienstroosters, die bij elke invoering van een nieuwe dienstregeling en bij elk wijzigingsblad ingrijpend wijzigen. Elk jaar wordt de start van een nieuwe dienstregeling voorafgegaan door een altijd spannend traject; dat van werklijnen naar roosters. Ik ben er in het verleden nauw bij betrokken geweest en weet uit ervaring dat het altijd discussie oplevert. Het maken van de dienstroosters is een hele klus en ik heb heel veel respect voor de mensen die deze klus iedere keer weer klaren. Steeds vaker komen de voorkeursrooster onder druk te staan omdat de diensten die vanuit centraal worden aangeleverd gewoonweg niet in deze roosters passen. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat NS al langer af wil van dergelijke roosters. Zo lijkt het erop dat in sommige regio’s de om en om weekenden werkenroosters ineens niet meer zijn te realiseren en worden mensen voor het blok gezet om keuzes te maken. Heel hun privéleven is aangepast aan, en gebaseerd op hun dienstrooster. Als dan plotseling blijkt dat dat rooster niet meer gerealiseerd kan worden dan heeft dat verregaande consequenties voor deze mensen en worden zij min of meer gedwongen om af te zien van verworvenheden uit de cao, zoals het rode weekend.

De bovenstaande onderwerpen zijn ontzettend belangrijk voor medewerkers. Zonder ook maar een greintje begrip voor de omstandigheden worden (voorkeurs)roosters en verlofregelingen drastisch gewijzigd. Geen overgangsfase, geen gewenning. Nee hoor, gewoon doorvoeren, waardoor het leven van medewerkers volledig overhoop gehaald wordt. Als dan ook je verlof niet gelijkloopt met dat van je partner of je kinderen, omdat de rode lijn in de verlofregeling dat verhindert, dan heb je het helemaal gehad. Je mag je verlof dan opnemen op een moment dat het jou niet, maar je werkgever wel uitkomt, namelijk in een wat rustigere periode. Mocht je dat niet willen dan houd je verlof over aan het einde van het jaar en dan wordt het verlof of aangewezen of uitbetaald.

Dat noemt men bij NS nou flexibiliteit. Flexibiliteit en wendbaarheid, dé toverwoorden uit het Pact van NS.